Feride Devlet Kildi
Feride annesinin (Rukiye Devlet Kildi) tutuklu bulunduğu Çita hapishanesinde 22 Nisan 1946’da dünyaya gelir. Annesinin ağır şartlarını o da yaşamak zorunda kalır. Annesinin yollandığı Karaganda oblastının kırk ikinci çalışma kampında mahkum kadınların çocuklarının barındırıldığı yuvada kalır. Burada çok ağır bir hastalık atlatır. 3,5 yıllık süre içinde günde bir iki kere annesini görür. Ancak çıkan yeni bir kanun gereği 1949 yılında 3,5 yaşında iken kampın dışında Karaganda’da bir çocuk yurduna yerleştirirler. O günden itibaren on yaşına kadar annesini göremeyecektir.
Anne ile baba ( İbrahim Devlet Kildi) sürgün yerleri olan Novosibirsk Kalıbay rayonu (bölgesi) sovhozuna (devlet çiftliği), Vdovino kasabasına kızlarını getirtebilmek için Nisan 1956’dan itibaren uğraşmaya başlarlar.Kızlarını ancak Ekim ayı başında gönderdiler. Feride uzun süre annesi ile babasına alışamaz. Derken çocuk yurdundaki bakıcıdan mektuplar gelmeye başlar. Bu mektuplarda “Eğer orada yaşamak istemiyorsan biz gelip seni alırız” denilmektedir. Ancak o, burada okula gitmeye başlar ve yedinci sınıfı tamamlar.
Şimdi kendine ait mutfağı, banyosu ve tuvaleti olan tek odalı bir eve kavuştu. Buna kavuşmak ise neredeyse çeyrek asırlık bir süreyi gerektirdi.Onun ve ailesinin çektiği sıkıntılar bazı Rus belgesel yapımcılarının dikkatini de çekti. Maddi kaynak bulma sıkıntısı dolaysıyla çekimi uzun yıllar süren (neredeyse on yıl) altı bölümlük bir belgesel dizi 8 Ekim 2003 tarihinde Rusya Televizyonu Kultura Kanal ‘ında gösterildi. Burada ailenin başından geçenler, bilhassa çalışma kampları dönemleri ve sonrası gösteriliyordu. Rejisör Marina Razbejkina’nın yılların emeği sonucu çektiği bu seri “İstoriya Moey Sem’i” (Ailemin Tarihi) adını taşımaktadır.[1]
Belki de Feride’yi en fazla mutlu eden Devlet Kildi ailesinin haksız yere çektiği sıkıntıları belgeleyen ve bir çok kişi tarafından seyredilen bu dokümantasyon olmuştur. Bunu resmi makamların özrü olarak algılamak ise yoruma kalmıştır. Şimdi emeklidir ve tek başına Kazan’da yaşamaktadır.
- Tatarı na severe Kazahstana (istoriya i sovremennost’), (Petropavlovsk: Severnıy Kazahstan İzd. 2004), s. 5.
- R.G. Davletkil’deeva, “Gorodı i ego lyudi”, Tatarı na severe Kazahstana (istoriya i sovremennost’), s. 47.
- R.M. Zolotilina-Nurmuhamedova, “Tatarı Petropavlovska”, Tatarı na severe Kazahstana (istoriya i sovremennost’), s. 37.
- Sergey Presnyakov, “Tatarı:Kto Oni?”, Tatarı na severe Kazahstana (istoriya i sovremennost’), s. 27.
- Bk. Ehmetveli Menger (Hatireler), (Kazan:Gasırlar Avazı Neşriyat. 1977).
- Nadir Devlet, 1917 Ekim İhtilali ve Türk-Tatar Millet Meclisi, (İstanbul: Ötüken Yayın. 1998), s.297-299.
- http://www.answers.com/topic/petropavl