Devletkildi 1713

Daha henüz Eylül 1714’te Kazan gubirnasında Rus köylüleri ile mücehhez 216 çiftliğin 109 mirzası (dvoryan) ile onlara bağlı Tatarların Hıristiyanlığa geçmeyi reddettikleri belli oldu.[1]

Böylece Tatar asilleri iki guruba ayrılmış oldular. [1715’te Kazan gubirnasındaki 7.500 gayrı Rus hizmetlinin ancak yüz tanesi vaftiz olan mirza ve Tatar idi. Gubaydullin’e göre, ellerinden Rus köyleri alınan Müslüman mülk sahiplerinin sayısı 3.795 idi. Buna göre, Azov vilayetinde (TemnikovKadom vb. oblastlarda) vaftiz olmayı reddeden Tatar mülk sahiplerinin yüzdesi daha yüksekti.]

Müslüman hizmetliler Rus ordusunun Başkurtlar (isyanı) veya Pomern seferlerine katıldılar. 18.yy.’ başlarında Volga (İdil)-Don kanalı (sonuçlanmayan) inşası gibi angaryalarda da kullanılmaya başladılar.[2]

1715’te Orta İdil’deki gayrı Rus hizmetlilerden, her yıl her dört çiftlikten bir kişinin para ve erzakla teçhiz edilerek Petersburg’ta inşaat işlerinde kullanılmak üzere yollanması emr edildi. Böylece 1.600 kişi Yumuşlu Tatarlar olarak Petersburg’a yollandı. Ancak üç yıl sonra bu iş hizmeti (angarya) başka bir hizmetle değiştirildi.

Kazan gubirnasındaki çam ağaçları Petersburg amiralliğinin gemi inşası için en mühim malzeme kaynağına dönüştü (1710). 31 Ocak 1718 kararnamesi ile Kazan, Nijni Novgorod (Nijegorod) ve Voronej gubirnaları ile Simbirsk çevresindeki hizmetli mirzalar (Tatar-Mordva-Çuvaş) angarya ile görevlendirildiler.[3]

1713’te Prens Adilşi [Adilşah] Mamtev, Smail [İsmail], İbragim [İbrahim], Abdula [Abdullah] Begeev’lere, Mustay [Mustafa] İbragimova [İbrahim], İslana Urazova, Utyamiş [Ütemiş] Devletkildilerin adlarını Çenbare, Pendelki Penzenskogo (Penzaoblastı), Aykino, Nikol’skoe Teplovka köylerinde, ayrıca Malkeevo Saransk uyezdinde toprağa bağlı köylülerin bulunduğu 21 çiftlik sahibi olarak bulmaktayız.[4] 1719’da ise Devletkildi Prenslerinin Kargi Adaevo, Nijni Pişley Kadomskogo, Tarhanovo Şatskogo üyezdlerinde (bugün Rusya Federasyonundaki Mordovya Cumhuriyeti) köylerinin bulundukları biliniyor.[5]

Diğer taraftan 50 bin kişi 1722’den itibaren Kazan amirallik bürosu emrine verildi. Bunun için 15 ile 60 yaş arasındaki hizmetliler kullanıldı [Görevleri gemi yapımı için ormanlarda ağaç kesmek ve bunları nakl etmekti].[6] Tatarlar başka hizmetlerde de kullanıldılar [ 1723/24 yıllında Baku kalesinin inşası için yollanan 5 bin Tatar, Mordva ve Çuvaş’tan ancak 2 bini hayatta kaldı].[7]

Devletkildiler 1745’e kadar Temnikov civarında yaşamışlarsa da, bu tarihten sonra başka bölgelere Penza gubirnasınınbugünkü Kamenko rayonuna (mahallesi), Magaleyka köyüne, bir kısmı Ufa gubirnasına göçmeye başladılar. Magalevka köyüne göçenlerin 1782 yılında nüfus sayımı esnasında da orada oldukları, topraklarında hizmetli oldukları için çar tarafından bağışlandığı biliniyor.

[1] Andreas Kappeler, Russlands erste Nationalitäten (Das Zarenreich und die Völker der Mittleren Volga von 16. bis 19. Jahrhundert), (Köln-Wien: Böhlau Verlag 1982), s.249.
[2]  a.g.e., s.250
[3] a.g.e., s. 251.
[4] İ.R. Gubaidullin, baskıdaki eserinden, PGADA, Fond 248, opis. 3, delo 100, list 235ob., 237ob.-239.
[5] A.g.e.
[6]  Andreas Kappeler, a.g.e., s. 252.
[7] a.g.e., s. 254.

 

Translate »